Vraag en antwoord

REKS is een afkorting van Regionale Energie- en Klimaatstrategie. Met de REKS brengen we in Hart van Brabant in kaart hoe en waar we energie kunnen besparen en duurzaam kunnen opwekken en hoe we onze omgeving kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat. Dat doen we met zorg voor de natuur, zodat we er fijn en veilig kunnen wonen en werken, nu en in de toekomst.

In het Klimaatakkoord  is afgesproken dat we in Nederland in 2030 minstens 49% minder CO₂ uitstoten dan in 1990. In 2050 moet dit zelfs 95 procent zijn. Dat kan door energie te besparen, door woningen en gebouwen zonder aardgas te verwarmen en door elektriciteit duurzaam op te wekken. Om dat te bereiken is Nederland opgedeeld in energieregio’s. Daarin werken gemeenten, provincie en waterschappen samen aan een Regionale Energiestrategie (RES). In Hart van Brabant kijken we ook hoe we onze omgeving kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat. Daarom hebben wij geen RES, maar een REKS: een Regionale Energie- en Klimaatstrategie.

Bij het maken van het Klimaatakkoord is Nederland opgedeeld in dertig energieregio’s, waarin maatschappelijke partners, bedrijfsleven, overheden en inwoners samenwerken. Regio Hart van Brabant is één van die energieregio’s. Elke energieregio maakt zijn eigen Regionale Energiestrategie (RES), waarin staat hoe zij de doelstellingen voor duurzame energie en warmte in het Klimaatakkoord gaat halen.

De energietransitie had ook landelijk ingevuld kunnen worden, maar energieregio’s kunnen rekening houden met regionale wensen en voorkeuren. Bovendien passen de plannen beter bij de regionale opgaven, mogelijkheden en kansen.

De overstap op duurzame energiebronnen voor onze elektriciteit en warmte is een grote verbouwing. Met hier en daar alleen een likje verf redden we het niet. Het doel van de REKS is om de opwek van duurzame energie en de bijbehorende infrastructuur zorgvuldig in te passen in de schaarse ruimte. Daarvoor werken de provincie, gemeenten en waterschappen samen met maatschappelijke partners, netbeheerders, het bedrijfsleven en waar mogelijk inwoners.

Omdat we onze omgeving tegelijkertijd ook moeten aanpassen aan het veranderende klimaat, hebben we er in onze regio voor gekozen om die ruimtelijke opgave ook mee te nemen. De energie- en klimaattransitie zijn vaak goed te combineren, en de projecten vinden plaats in hetzelfde landschap. De schop hoeft dus maar één keer in de grond.

De landelijke opgave is om in 2030 35 Terawattuur aan elektriciteit duurzaam op te wekken. Onze regionale ambitie is 1 Terawattuur duurzaam opgewekte elektriciteit in 2030. Dat doen we met wind- en zonneparken in energiehubs en met zonnepanelen op daken en (beperkt) op land in onze buitengebieden.

Ook willen we minimaal twintig procent energie besparen in 2030, en vijftig procent energiebesparing richting 2050 is wenselijk. Dat kan onder andere door woningen te isoleren. We willen daarom in 2030 20 tot 30 procent van de woningen geïsoleerd hebben, waardoor de vraag naar warmte vermindert. Bovendien zoeken we naar duurzame warmteoplossingen om aan de toekomstige vraag naar warmte te voldoen.

Ten derde willen we onze regio klimaatadaptief inrichten. Dat betekent dat we onze omgeving en ons gedrag aanpassen aan het veranderende klimaat, bijvoorbeeld door regenwater ondergronds vast te houden, de gebouwde omgeving te vergroenen en beken meer ruimte geven. Zo behouden we een prettig leefbare omgeving en een sterke economie en landbouw.

Elke energieregio in Nederland maakt een tweejaarlijks voortgangsdocument, waarin staat hoe het gaat met het realiseren van de ambities die in RES of REKS 1.0 staan: lopen we op schema om de doelstellingen in 2030 te kunnen halen? Kloppen de berekeningen en ambities nog of moeten we meer duurzame energie gaan opwekken?

Het Rijk gebruikt dit document om te kunnen monitoren of de 30 regio’s in Nederland sámen op koers liggen voor 2030. Ook in Regio Hart van Brabant werken we op dit moment aan de Voortgangsrapportage REKS. De deadline is 1 juli 2023.

In de tweejaarlijkse Voortgangsrapportage bespreken gemeenten, provincies en waterschappen of de regio op koers ligt voor de gestelde doelen in 2030. Het heeft geen kaderstellend karakter en wordt vastgesteld door de colleges en voorgelegd aan de volksvertegenwoordigers, net als bij andere beleidsonderwerpen.

Er kan ook sprake zijn van nieuwe lokale, regionale en landelijke doelen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Of van nieuwe technieken of bronnen. Dit kan leiden tot aangepaste plannen of nieuwe kaders, die staan in een REKS Herijking. Met de REKS Herijking (of REKS 2.0) moeten volksvertegenwoordigers instemmen.

De REKS is hier te bekijken. Hier vind je ook een vereenvoudigde publieksversie en een infographic. De REKS-Voortgangsrapportage wordt ook op deze pagina geplaatst, nadat hij is vastgesteld door de bestuurders van de gemeenten, waterschappen en provincie.

Wij zijn niet de enige regio met een regionale energiestrategie. Alle dertig energieregio’s in Nederland hebben een eigen RES gemaakt. Samen hebben we als doel om 35 terawattuur aan duurzame energie op te wekken in 2030. Onze regio heeft besloten hiervan 1 terawattuur voor haar rekening te nemen. Daarmee leveren we een reële en haalbare bijdrage aan de energietransitie. Een overzicht van alle energieregio’s en hun RES’sen vind je op de website van het Nationaal Programma RES.

Het verschil tussen de RES’sen in andere regio’s en onze REKS is dat wij de energie- en klimaatopgave samen hebben opgepakt. Daarom hebben wij geen RES, maar een REKS: een Regionale Energie- en Klimaatstrategie.

De warmtetransitie is een onderdeel van de Regionale Energie- en Klimaatstrategie. De financiering en ondersteuning die het Rijk via het NPLW beschikbaar stelt, gebruiken we voor de uitvoering van onze REKS-plannen. Daarvoor hebben we het Plan van aanpak REKS 2024 opgesteld. Zo ondersteunt het NPLW de werkgroep Warmte & Energiebesparing financieel.

Meer informatie over de REKS in Regio Hart van Brabant vind je op de pagina Over de REKS. Op de themapagina’s  vind je meer informatie over de inhoud van de REKS. Wil je meer weten over alle RES’sen in Nederland? Kijk dan op de website van het Nationaal Programma RES.

Over de REKS in Regio Hart van Brabant worden ook regelmatig nieuwsbrieven gedeeld. Je kunt je op deze pagina aanmelden voor de nieuwsbrief. Of lees de eerder verschenen nieuwsbrieven terug.

In de REKS staat hoe wij willen zorgen voor een toekomstbestendige regio, met respect voor mens en natuur. We brengen in kaart hoe en waar we energie kunnen besparen en duurzaam kunnen opwekken. Ook staat erin welke mogelijkheden er zijn voor het duurzaam verwarmen van onze huizen en hoe we onze omgeving kunnen aanpassen aan het veranderende klimaat. Daarbij denken we na over hoe we als regio de uitvoering aan kunnen pakken.

De REKS is echter een strategie ‘op de grote lijnen’. Wat niet in de REKS staat, is waar, wanneer en hoe de strategie precies wordt uitgevoerd. Je leest er dus niet terug waar precies een windmolen terecht komt, hoe groot een zonnepark precies wordt of hoe we de huizen in een wijk zonder aardgas gaan verwarmen. De daadwerkelijke uitvoering van de strategie is uiteindelijk aan de afzonderlijke gemeenten.

Ja, de energietransitie en klimaattransitie hebben beide een ander doel en vullen elkaar aan. Binnen de energietransitie stappen we over op duurzame bronnen om elektriciteit op te wekken en onze woningen en gebouwen te verwarmen. Zo verminderen we onze CO₂ en beperken we onze invloed op klimaatverandering. Dat heet klimaatmitigatie.

Tegelijkertijd proberen we de gevolgen te voorkomen van de klimaatverandering die nu al plaatsvindt. Denk aan extreme hitte, heftiger regenval en langdurige droogte. Door ons landschap en ons gedrag daaraan aan de passen, beperken we de gevolgen van klimaatverandering. Dit noemen we klimaatadaptatie.

De energietransitie voorkomt dus klimaatverandering door mensen, en de klimaattransitie beperkt de gevolgen van de huidige klimaatverandering. Ze hebben dus een ander doel, maar zijn even belangrijk.

We pakken de energietransitie en klimaatadaptie als regio aan, maar niet elke gemeente heeft dezelfde wensen en mogelijkheden voor de grootschalige opwek van duurzame energie en aanpassing aan klimaatverandering. Daarom kijken we in de REKS hoe elke gemeente een reële, haalbare bijdrage kan leveren aan de regionale opgave.

Dat betekent dat gemeenten die bijvoorbeeld geen windmolens kunnen plaatsen vanwege aanvliegroutes van vliegvelden, juist inzetten op zonne-energie. In gebieden waar nu nog geen goede infrastructuur ligt voor windmolens of zonneparken, werken we eerst aan klimaatprojecten. Bijvoorbeeld door naaldbos om te vormen tot loofbossen, die meer CO2 opnemen, en nieuw bosgebied te creëren. Zodra het netwerk na 2030 wel voldoet, dan kan daar alsnog gestart worden met het plaatsen van windmolens of zonneparken. Kortom, elke gemeente levert een belangrijke bijdrage aan de opgave, die is afgestemd op de kansen en wensen die daar spelen.

De plannen in de REKS hebben invloed op alle gemeenten, omdat we hebben gekeken naar balans in de regio, waarbij elke gemeente een reële en realistische bijdrage levert. Omdat de ruimtelijke kwaliteit van ons landschap bepalend is en de mogelijkheden en beperkingen per gemeente verschillen, zijn de concrete gevolgen voor iedere gemeente anders. Daarbij kent de transitie geen gemeentegrenzen. Wat in de ene gemeente gebeurt, heeft ook invloed op buurgemeenten. Zo delen we de lasten én de lusten.

In het REKS staan ideeën over de mogelijkheden die onze regio heeft voor de grootschalige opwek van duurzame energie. Daarvoor is een ontwikkelscenario gemaakt, waarbij we de volgende afspraken gemaakt:

1. Passend: de energieopwekking moet passen bij het gebied en het karakter van de regio.
2. Natuur: er komen geen wind- en zonneparken in het Natuurnetwerk Brabant.
3. Kwaliteit: de kwaliteit van het landschap moet versterkt worden.
4. Samen: het plan moet door de hele regio gedragen worden, want samen zijn we sterker.
5. Combineren: we combineren energieopwekking met andere ontwikkelingen, zoals aanpassing aan klimaatverandering, sterke en duurzame landbouw, natuurherstel en recreatie.
6. Efficiënt: een efficiënt elektriciteitsnetwerk beperkt de kosten en stemt vraag en aanbod op elkaar af.
7. Waterveiligheid: bij windmolens en zonneparken in de buurt van waterkeringen zijn waterveiligheid en wateropgaven belangrijk.

In het ontwikkelscenario staat aangegeven welke gebieden wel én niet geschikt zijn voor de grootschalige opwek van duurzame energie. Zo is duidelijk geworden dat we in delen van de regio geen windmolens kunnen plaatsen vanwege de vliegbasis Gilze-Rijen en Eindhoven Airport. Er zijn situaties die we niet willen, zoals zonnevelden of windparken in het Natuurnetwerk Brabant of grote zonneparken op vruchtbare landbouwgrond.

Gebieden waar wel mogelijkheden zijn, noemen we de zoekgebieden. Dat zijn ‘vlekken’ waar we verder onderzoek gaan doen naar de mogelijkheden voor de energietransitie. Het plan overigens meer is dan een energietransitie: het kan ook als hefboom kan werken om andere problematiek op te lossen. Denk daarbij aan het aanleggen van nieuwe bossen, de verbreding van de snelwegen of het versterken van de landbouw. Het idee is bovendien altijd geweest dat de mens en natuur in de regio profiteren van de ontwikkelingen. 

De zoekgebieden zijn het resultaat van een zorgvuldig proces (zie de vraag hierboven), waarbij is gekeken naar de beperkingen, randvoorwaarden, mogelijkheden en wensen. Daaruit zijn een aantal gebieden naar voren gekomen waar kansen liggen voor de grootschalige opwek van duurzame energie. Die gebieden worden verder onderzocht.

Het staat dus zeker nog niet vast dat in de zoekgebieden wind- of zonneparken terechtkomen, laat staan waar precies. Het verder uitwerken van het ontwikkelscenario en invullen van de zoekgebieden zijn een volgende stap in het proces. Daarbij worden ook inwoners en ondernemers uit de omgeving betrokken, via hun gemeente.

We zetten in onze regio in op clusters. Dat betekent dat – bijvoorbeeld – windmolens niet verspreid over het landschap worden geplaatst, maar in groepjes (clusters) bij elkaar. Waar die clusters precies terecht komen en hoe groot ze worden, is nog niet bekend.

De locaties waar we clusters van wind- of zonne-energie willen plaatsen, worden energiehubs (of kort gezegd hubs) genoemd. Dat zijn locaties waar mogelijkheden voor klimaat, recreatie, warmte, mobiliteit, energieopslag en energiedistributie samenkomen. Door de energieopgave te combineren met andere opgaven die we hebben, kunnen we plekken creëren waar mens, natuur én milieu voordeel van hebben.

De kaart gaat over de zogenaamde ‘grootschalige opwek’ van duurzame energie, oftewel: windmolens en zonneparken. We gaan daarbij uit van 30 tot 50 windmolens in de regio en een aantal zonneparken. Om tot de benodigde 1 miljard kilowattuur te komen, moeten we ook zon op nieuwe en bestaande daken van bedrijven(terreinen) plaatsen. Dit is dus een voorwaarde die niet op de kaart met zoekgebieden terugkomt, maar waar we sowieso ook mee aan de slag moeten.

De plannen in het REKS-bod gaan over de grootschalige opwek van energie, en bijvoorbeeld niet over zonnepanelen op (bedrijfs)daken. Dat moeten we namelijk sowieso doen. Ook lokale initiatieven, kleinschalig of groter, juichen we van harte toe. Toch zijn die initiatieven niet genoeg om aan de opgave van 1 terawattuur te voldoen. Daarom is binnen de REKS gekeken naar wat er extra nodig is om in 2030 aan de regionale energievraag te voldoen.

Aan de totstandkoming van de REKS is een zorgvuldig denkproces voorafgegaan. Zo zijn de betrokkenen, waaronder gemeenten, Enexis en landschapsarchitecten, sinds april 2019 bezig. Zij hebben onder meer gekeken naar het landschapsbeleid, de ruimtelijke kwaliteit van herkenbare landschappen, koppelkansen in de regio (zoals klimaatadaptatie, de stikstofproblematiek en verstedelijking), beperkingen (zoals het energienetwerk) en randvoorwaarden. Ook hebben een aantal terreinbezoeken, inspiratiedagen, werkateliers en radenavonden plaatsgevonden. Daar kwamen drie denkrichtingen uit voort:

1. De functie van het landschap is leidend voor het soort opwek en de locatie daarvan.
2. De huidige energie-infrastructuur is leidend voor het soort opwek en de locatie daarvan.
3. De lokale gebiedsopgaven zijn leidend voor het soort opwek en de locatie daarvan.

Die drie denkrichtingen hebben elk verschillende gevolgen voor de manier waarop de grootschalige opwek van duurzame energie wordt ingepast in het landschap. De benaderingen samen hebben uiteindelijk geleid tot het voorkeursscenario, dat dus uit een combinatie van deze drie denkrichtingen bestaat.

Aan de REKS werken 9 gemeenten, provincie en waterschappen samen met stakeholders. Zo zijn ook landschapsarchitecten, natuur- en milieuorganisaties, lokale energiecoöperaties, woningcorporaties en netbeheerder Enexis betrokken.

De REKS is dus een regionale strategie, maar die wordt landelijk gecoördineerd, net als de RES’sen in andere regio’s. Het rijk heeft namelijk als doel gesteld dat alle RE(K)S’sen samen tot 2030 35 terawattuur aan duurzame energie opwekken. Hoe we aan die landelijke opgave komen, is aan de dertig energieregio’s in Nederland.

De RE(K)S is gemaakt door de gemeenten, waterschappen en provincies die samenwerken in een energieregio (zoals Hart van Brabant), maar uiteindelijk dienen alle bestuursleden en volksvertegenwoordigers akkoord te gaan met de plannen.

Omdat het belangrijk is om voldoende draagvlak te creëren, werden de raadsleden van de gemeenten, gedeputeerden van de provincie en algemene bestuursleden van de waterschappen al vroeg betrokken bij het proces. Dat gebeurde tijdens de regionale radenavonden, maar de bestuurders deden dit ook lokaal.

In de periode tot juli 2021 hebben alle colleges van de gemeenten, het dagelijks bestuur van de provincies en het dagelijks bestuur van de waterschappen ingestemd met de REKS. Ook de gemeenteraden, gedeputeerde staten en het algemeen bestuur van de waterschappen zijn in die periode akkoord gegaan met de REKS.

In Regio Hart van Brabant werken de gemeenten Dongen, Gilze-Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg, Waalwijk samen aan de REKS. De gemeenten Alphen-Chaam en Baarle-Nassau horen wel bij Regio Hart van Brabant, maar zijn aangesloten bij de RES van regio West-Brabant. Dat RES-proces was al in gang gezet voordat de gemeenten de overstap maakten naar Regio Hart van Brabant.

Er is veel variatie in onze regio, zowel door de natuur als ook door de bebouwing. In de zuidelijke gemeenten hebben we de hoge zandgronden en in het noorden de laaggelegen moerasgronden en rivieren. De beek- en dalstromen lopen daar dwars doorheen. Daarbij hebben we dichtbevolkte gebieden als Tilburg en Waalwijk, maar ook dunner bevolkte gemeenten als Heusden en Hilvarenbeek.

We hebben verder te maken met industrie, vliegvelden, landbouwgronden, (snel)wegen, recreatiegebieden en natuur. Bovendien liggen er al netwerken waar we gebruik van maken. Soms is dat zichtbaar boven de grond (de hoogspanningsleiding en transformatorhuisjes), maar vaak is het niet zichtbaar, zoals bij het warmtenet.

Bovendien zijn de gemeenten afhankelijk van elkaar. Als de zuidelijke gemeenten regen- en grondwater bijvoorbeeld beter vast weten te houden, hebben de landbouwgronden in het noorden daar tijdens droge periodes voordeel van.

Al die zaken maken dat geen twee plekken in de regio hetzelfde zijn en dat niet elke gemeente dezelfde mogelijkheden (en wensen) heeft voor verduurzaming. Duurzaamheid en klimaat houden echter niet op bij de gemeentegrens. Door samen te werken en elkaar te helpen, kan elke gemeente een steentje bijdragen aan de energie- en klimaatopgave. Bovendien kunnen we zo de beste keuzes maken voor mens, dier en milieu.

De negen gemeenten binnen de Regio Hart van Brabant hebben tijdens het maken van de REKS met elkaar afgesproken dat ze als één gemeente samenwerken en zich ook committeren aan de inhoud van het REKS-bod. Uiteindelijk moest binnen elke gemeente wel nog door de gemeenteraad worden ingestemd met de plannen. Dat is in de eerste helft van 2021 gebeurd.

De provincie Noord-Brabant is actief betrokken bij de REKS. Dit doet zij onder andere door de ruimtelijke kaders, vergunningverlening voor duurzame energie-initiatieven te maken en toe te passen. Maar ook door kennisdeling, participatie en samenwerking te stimuleren. Het voordeel is dat de provincie ook bij de andere RES’sen in Brabant betrokken is.

De REKS is een programma van Regio Hart van Brabant, waarbij 9 gemeenten, de provincie Noord-Brabant en de waterschappen Brabantse Delta, De Dommel en Aa en Maas betrokken zijn. Maar ook Enexis Netbeheer, woningcorporaties, natuur- en milieuorganisaties, lokale energiecoöperaties, de agrarische sector en JongRES zijn betrokken.

Het REKS-programma wordt aangestuurd door een bestuurlijke stuurgroep, een ambtelijke projectgroep en een kernteam. Elke groep heeft een eigen taak met eigen leden, die bestaan uit bestuurders en ambtelijke vertegenwoordigers van de gemeenten, de provincie, waterschappen en andere organisaties. Daarnaast zijn er werkgroepen die verschillende REKS-thema’s uitwerken. Elke werkgroep wordt voorgezeten door een vertegenwoordiger van een gemeente uit Regio Hart van Brabant.

Kijk voor meer informatie over de programmastructuur, de taken en de voorzitters op de pagina Organisatie.

De overstap op duurzame energie en aanpassingen van onze omgeving aan het veranderende klimaat kost geld. Door deze opgaven te koppelen, kunnen we efficiënter werken en kosten besparen. Ook kijken we naar marktpartijen en maatschappelijke organisaties. Het mooie van projecten gericht op grootschalige, duurzame opwek, is uiteindelijk dat het geld kan opleveren in plaats van kosten. Met het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS B.V. zorgen we er bovendien voor dat de overheid regie houdt op de ontwikkeling van energiehubs. Ook kunnen we zo garanderen dat inwoners vertegenwoordigd zijn in projecten én dat de opbrengsten in de regio terechtkomen.

De REKS is op regioniveau ontwikkeld, maar Regio Hart van Brabant is een samenwerkingsverband en heeft geen beslissingsbevoegdheid. Dat betekent dat alle gemeenten zelf de plannen moeten goedkeuren via het gemeentelijke besluitvormingsproces Ook de gemeenteraad heeft hierin dus een rol en dient akkoord te gaan met de plannen die in de REKS staan. In de periode tussen maart en juli 2021 is dit in alle gemeenteraden in Hart van Brabant gebeurd.

Inwoners worden vertegenwoordigd door de gemeenteraadsleden, gedeputeerden van de provincie en de algemene bestuursleden van de waterschappen. Zij hebben in 2021 ingestemd met de REKS. Ook organisaties die inwoners vertegenwoordigen, zijn nauw betrokken bij de ontwikkeling en uitvoering REKS. Denk bijvoorbeeld aan woningcorporaties, natuur- en milieuorganisaties en lokale energiecoöperaties.

Daarbij worden inwoners ook zelf betrokken bij de REKS. Zo hebben we een online enquête gehouden, is er een zogenaamde ‘research community’ geweest (een soort burgerpanel) en organiseerden we lokale en regionale informatieavonden. Ook hebben we verschillende jongerenprojecten georganiseerd. De resultaten daarvan vind je op de pagina met documenten.

Inmiddels zijn gemeenten aan de slag gegaan met de uitvoering van de plannen uit de REKS. Daarbij gaan zij hun inwoners verder betrekken. Dat kan allereerst door inwoners te informeren (bijvoorbeeld via de website en sociale media), maar ook door inwoners actief te betrekken bij de verdere uitwerking van de plannen of te laten participeren bij de uitvoering van die plannen.

In de zomer van 2023 richtten de gemeenten Dongen, Gilze-Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk en Tilburg en het Energiefonds Brabant Publiek Ontwikkelbedrijf REKS op om gezamenlijk wind- en zonneparken te gaan ontwikkelen. Daarbij is afgesproken dat inwoners worden betrokken bij de besluitvorming (participatie), maar dat zij ook mee moeten kunnen praten in de planfase, participeren en (financieel) profiteren bij de exploitatie. Dat heet lokaal eigendom. Minimaal 50 procent lokaal eigendom is voor Publiek Ontwikkelbedrijf REKS bij energieprojecten het vertrekpunt.

De energie- en klimaattransitie gaat hoe dan ook invloed hebben op de leefomgeving. Daar kunnen we niet omheen. Toch proberen we de gevolgen behapbaar te houden. Zo zijn er wettelijke normen voor de minimale afstand van windmolens tot woningen. We kijken ook hoe we het landschap kunnen laten profiteren, dus we maken de transitie zo aantrekkelijk mogelijk.

Tot slot worden inwoners ook actief betrokken bij de REKS, waarmee zij invloed hebben op de uitvoering van de plannen uit de REKS, kunnen participeren en ook de vruchten kunnen plukken van de energietransitie. Daarvoor hebben de de gemeenten Dongen, Gilze-Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk en Tilburg en het Energiefonds Brabant in de zomer van 2023 het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS op om gezamenlijk wind- en zonneparken te ontwikkelen. Daarbij is afgesproken dat inwoners worden betrokken bij de besluitvorming (participatie), maar dat zij ook mee moeten kunnen praten in de planfase, participeren en (financieel) profiteren bij de exploitatie. Kijk voor meer informatie bij het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS.

De overstap op duurzame energiebronnen voor onze elektriciteit en warmte is een grote verbouwing, die veel impact heeft op onze woon-, werk- en leefomgeving. Daarom is het belangrijk dat alle gebruikers van het gebied actief worden betrokken bij de energietransitie.

De REKS is een strategie ‘op de grote lijnen’, waarin we aangeven hoe wij als regio een toekomstbestendige omgeving willen creëren. In de REKS staan de kaders en randvoorwaarden, maar niet de precieze uitwerking van de plannen. Zodra die plannen verder ontwikkeld en uitgevoerd, betrekken de gemeenten ook de inwoners.

In de zomer van 2023 richtten de gemeenten Dongen, Gilze-Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk en Tilburg en het Energiefonds Brabant Publiek Ontwikkelbedrijf REKS op om gezamenlijk wind- en zonneparken te gaan ontwikkelen. Daarbij is afgesproken dat inwoners worden betrokken bij de besluitvorming (participatie), maar dat zij ook mee moeten kunnen praten in de planfase, participeren en (financieel) profiteren bij de exploitatie. Kijk voor meer informatie bij het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS.

Het is belangrijk dat inwoners kunnen meedenken en -praten over de energietransitie, omdat de veranderingen grote invloed hebben op hun woon-, werk- en leefomgeving. Dat kan met burgerberaden, maar ook op andere manieren. Zo zijn er wettelijke inspraakmomenten, bijvoorbeeld voor bestemmingsplannen en vergunningen. 

Hoe uiteindelijk invulling wordt gegeven aan burgerbetrokkenheid bij de uitvoering van de REKS-plannen, dat is aan de gemeenten zelf. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op met jouw gemeente.

De REKS is een regionale strategie ‘op de grote lijnen’. Wat niet in de REKS staat, is waar, wanneer en hoe de strategie precies wordt uitgevoerd. Die uitvoering is aan de afzonderlijke gemeenten. Dat betekent ook dat je via jouw gemeente kunt meepraten over uitvoering van de plannen uit de REKS. Dat kan vanaf het moment dat die plannen verder uitgewerkt en uitgevoerd gaan worden. Wanneer dat is, verschilt per gemeente. Kijk daarvoor op de website van jouw gemeente, of neem contact op met jouw gemeente als je hier vragen over hebt.

Voor de ontwikkeling van wind- en zonneparken hebben de gemeenten Dongen, Gilze-Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk en Tilburg en het Energiefonds Brabant het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS opgericht. Daarbij is afgesproken dat inwoners worden betrokken bij de besluitvorming (participatie), maar dat zij ook mee moeten kunnen praten in de planfase, participeren en (financieel) profiteren bij de exploitatie. Kijk voor meer informatie bij het Publiek Ontwikkelbedrijf REKS.

Er komt geen formeel inspraakmoment voor de REKS. Voor de uitvoering van de REKS gebeurt dit wel, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van energiehubs. Hiervoor moet immers het bestemmingsplan worden gewijzigd en moeten vergunningen worden aangevraagd. Hiervoor gelden de wettelijke inspraakrondes. Neem voor vragen hierover contact op met je eigen gemeente.

Je kunt hiervoor contact opnemen met jouw gemeente. Zij zijn betrokken bij de ontwikkeling van de energiehubs op hun grondgebied.

In opdracht van de aandeelhoudende gemeenten (Dongen, Gilze & Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk en Tilburg) en Energiefonds Brabant ontwikkelt Publiek Ontwikkelbedrijf REKS duurzame energie in wind- en zonneprojecten in Hart van Brabant. Op deze manier delen gemeenten in deze regio de lusten én de lasten. Minimaal 50 procent lokaal eigendom is bij de energieprojecten van het Publiek Ontwikkelbedrijf het vertrekpunt.

Om onze omgeving aan te passen aan het veranderende klimaat financiert het bedrijf met de opbrengst ook maatregelen uit de Regionale Klimaatagenda. Daarbij houdt het rekening met natuurontwikkeling, infrastructuur, woningbouw en recreatie. Het gaat dus voor het maatschappelijk belang en integrale oplossingen in de beperkt beschikbare ruimte. Zo geeft Publiek Ontwikkelbedrijf REKS invulling aan de Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS). 

De gemeenten Dongen, Gilze-Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk en Tilburg en het Energiefonds Brabant hebben gezamenlijk Publiek Ontwikkelbedrijf REKS opgericht.

Met de oprichting van een publiek ontwikkelbedrijf pakt en houdt de overheid regie op de energietransitie en blijven de opbrengsten van wind- en zonne-energie in de regio. Minimaal 50 procent lokaal eigendom is daarbij het vertrekpunt. Dat betekent dat inwoners niet alleen betrokken worden bij de besluitvorming (participatie), maar dat zij ook mee moeten kunnen praten in de planfase, investeren en (financieel) profiteren bij de exploitatie.

Ook kan de overheid zo integrale gebiedsontwikkeling borgen; het ontwikkelbedrijf houdt rekening met natuurontwikkeling en wensen op het gebied van infrastructuur en woningbouw.

De overheden voelen niet alleen een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het oppakken van de energietransitie, maar ook voor het aanpassen van de omgeving aan het veranderende klimaat. De opbrengsten uit Publiek Ontwikkelbedrijf REKS maken het mogelijk om klimaatprojecten uit de Regionale Klimaatagenda te financieren. Daarvoor stort het Publiek Ontwikkelbedrijf 4 miljoen euro in het Regionaal Klimaatfonds REKS, waarvan 2 miljoen euro direct na oprichting is gestort.

De energiehubs komen te liggen in zoekgebieden die zijn beschreven in de in juli 2021 vastgestelde Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS) 1.0. Deze zoekgebieden zijn aangegeven op het volgende kaartje.

Zoals het er nu naar uitziet, gaat Publiek Ontwikkelbedrijf REKS de energiehubs binnen de zoekgebieden De Baars, Heusden, Kattenberg, De Spinder en Vossenberg-Kraaiven ontwikkelen.

Waalwijk heeft eind 2021 besloten niet in te stappen in Publiek Ontwikkelbedrijf REKS. Deze gemeente was al een eind op weg in het proces om tot twee energiehubs op haar grondgebied te komen toen de voorbereidingen voor een publiek ontwikkelbedrijf werden gestart. De gemeente heeft ervoor gekozen de ontwikkeling in samenwerking met marktpartijen voort te zetten. Ook in Waalwijk wordt veel aandacht besteed aan de lokale participatie en de realisatie van ten minste 50 procent lokaal eigendom.

De RE(K)S-planning ziet er in grote lijnen voor alle regio’s hetzelfde uit. In de periode tot juni 2020 ontwikkelden alle regio’s een concept-bod REKS, dat zij indienden bij het Rijk. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) heeft de plannen vervolgens doorgerekend en onder andere gekeken of de regio’s samen komen tot de gestelde 35 terawattuur aan duurzame energie.

Eind januari 2021 hoorden de regio’s of hun RE(K)S voldeed of dat er nog extra plannen in moesten worden opgenomen. Aan de hand daarvan maakten de regio’s een definitief bod RE(K)S. In de periode tot 1 juli 2021 vond de besluitvorming over de REKS 1.0 plaats. De besluitvorming begon regionaal: tussen 25 februari en 10 maart werd de REKS voorgelegd aan de stuurgroep en de portefeuillehouders Milieu en Afval en Fysiek, waar de inhoud van de REKS onder valt.

Vervolgens startte het lokale besluitvormingsproces. Hoe dat proces er precies uitzag, verschilde per gemeente, maar het kwam er in grote lijnen op neer dat er eerst een besluit kwam van het college van burgemeester en wethouders. Daarna konden de gemeenteraden stemmen over de REKS. Ook de algemene besturen van de waterschappen moesten met de REKS instemmen.

Dit lokale besluitvormingsproces liep tot eind juni. Op 1 juli 2021 is het bod ingediend bij het Nationaal Programma RES, dat de RE(K)S’en van alle regio’s in Nederland verzamelde. Daarna is de verwerking van de REKS in het omgevingsbeleid gestart. Vanaf 2025 worden de plannen van de RE(K)S’en echt uitgevoerd.

In de afbeelding hieronder zie je hoe het REKS-proces in onze regio er in grote lijnen uitziet:

De REKS 1.0 is in juli 2021 vastgesteld, maar dat is pas het begin van een lang traject dat loopt tot 2050. Daarin werken we aan een toekomstbestendige regio. In onderstaand plaatje kun je zien hoe dat proces er in grote lijnen uitziet.

In juli 2023 is de REKS-Voortgangsrapportage ingediend bij het Rijk. Dit is een tweejaarlijks voortgangsdocument, waarin staat hoe het gaat met het realiseren van de ambities die in RES of REKS 1.0 staan: lopen we op schema om de doelstellingen in 2030 te kunnen halen? Kloppen de berekeningen en ambities nog of moeten we meer duurzame energie gaan opwekken? Het Rijk gebruikt dit document om te kunnen monitoren of de 30 regio’s in Nederland sámen op koers liggen voor 2030.

Dat kan via de REKS-nieuwsbrief. Je kunt je op deze pagina aanmelden voor de nieuwsbrief. Of lees de eerdere nieuwsbrieven terug.

Voor algemene vragen over de inhoud Regionale Energie- en Klimaatstrategie, het proces of de planning kun je contact opnemen met Sylvia Torremans, procesregisseur REKS, via sylvia.torremans@goirle.nl.

Heb je vragen over de ontwikkeling van energiehubs in jouw omgeving? Of wil je weten wat in jouw wijk de plannen zijn voor de overstap van aardgas op andere warmtebronnen? Neem voor deze en andere vragen over de uitvoering van de REKS contact op met jouw gemeente.