int(12468)
Hubs, energiehubs, energy hubs en zelfs smart energy hubs: binnen de energietransitie komen ze allemaal voorbij. Maar waar hebben we het over als we in onze regio over (energie)hubs spreken? En hoe belangrijk zijn die hubs voor de energietransitie? In dit artikel krijgen we daarop een antwoord van Roelof Kooistra, programmamanager Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS), en Joost Ploos van Amstel, programmamanager duurzame economie bij Midpoint Brabant.
Hubs: locaties voor opwek, opslag en omzetting
De eerste keer dat in onze regio over hubs of energiehubs werd gesproken, was in de Regionale Energie- en Klimaatstrategie uit 2021, de ‘REKS 1.0’. Roelof Kooistra licht het toe: “Het idee van de hubs was toen om de grootschalige opwek van duurzame elektriciteit met wind- en zonne-energie te clusteren, eventueel gecombineerd met de opslag van energie of omzetting naar bijvoorbeeld waterstof. Daarvoor hebben we zoekgebieden in de regio aangewezen waar we mogelijkheden zagen.”
Zo’n concentratie van opwek, opslag en omzetting op één plek met één elektriciteitsaansluiting was volgens Roelof praktisch en financieel aantrekkelijk: “We zagen en zien windenergie als belangrijke bron van duurzame energie. Zonnepanelen in de buurt ondersteunen de windmolens en zorgen voor balans op het elektriciteitsnet. De lage elektriciteitsprijzen van toen maakten het bovendien financieel aantrekkelijk om die goedkoop opgewekte stroom om te zetten in bijvoorbeeld waterstof of warmte.”
De energiewereld verandert
Het idee om wind- en zonne-energie te combineren is er volgens Roelof nog steeds. Toch is de (energie)wereld om ons heen flink veranderd sinds 2021. Zo beperken bijvoorbeeld de defensieradar en aanvliegroutes de mogelijkheden in de zoekgebieden en heeft de oorlog door Rusland grote invloed gehad op de energieprijzen en de noodzaak om energie-onafhankelijker te worden. Maar we hebben ook te maken met netcongestie, de overbelasting van het elektriciteitsnet.
Roelof: “Het probleem van netcongestie bestond helemaal nog niet toen we de REKS 1.0 maakten. Door de uitdagingen op het elektriciteitsnet is de uitwisseling van energie steeds belangrijker geworden, bijvoorbeeld in smart grids. Je levert windenergie dan niet meer rechtstreeks aan het net, maar slaat het op of levert het direct aan de gebruiker om het elektriciteitsnet te ontlasten. In die zin is het idee van een energiehub alleen maar relevanter geworden.”
(Smart) energy hubs: energiesturing op bedrijventerreinen
En daar komt volgens Joost Ploos van Amstel de tweede vorm van energiehubs om de hoek kijken. “Een energiehub kan ook gaan om een samenwerking tussen bedrijven, meestal op een bedrijventerrein, gericht op het sturen van vraag en aanbod van energie en de uitwisseling daarvan. Hierbij maken ondernemers afspraken over het afstemmen van energieverbruik, het opwekken van duurzame energie en het delen en opslaan van energie in gezamenlijke batterijen. Om spraakverwarring te voorkomen hebben wij het dan over een energiehub bedrijventerreinen, maar je ziet ook termen als smart energy hub of smart grid voorbijkomen.”
Het voordeel van zo’n systeem is dat het een oplossing biedt voor netcongestie. Joost: “Schaarste op het elektriciteitsnet vraagt om creativiteit. Een bedrijf kan bijvoorbeeld zijn gigantische bedrijfsdak vol leggen met zonnepanelen om elektrische vrachtwagens mee op te laden. Leuk, maar dat opladen gebeurt in de avond en nacht, als de zon niet schijnt. Overdag dumpt hij dus enorme hoeveelheden zonne-energie op het net. En in de winter wekt hij veel minder elektriciteit op, dus dan wil hij alsnog stroom van het elektriciteitsnet. Je gaat dan nadenken over het uitwisselen van energie met buren, het bufferen of opslaan van energie of bijvoorbeeld warmte. Dat is wat er in zo’n energiehub gebeurt: door energie lokaal op te slaan en uit te wisselen, kunnen bedrijven hun energiegebruik optimaliseren. Zo kun je zelfs op piekmomenten elektriciteit efficiënt benutten en het elektriciteitsnet ontlasten.”
De toekomst van de energiehubs
Het idee van energiehubs is dus niet nieuw, maar heeft zich in de loop van de tijd wel ontwikkeld. Toch blijft het oorspronkelijke idee van energiehubs met zonnepanelen én windmolens volgens Joost cruciaal: “Iedereen wil groene stroom, maar het liefst met alleen zonnepanelen en zonder uitzicht op een windmolen. Bovendien hebben we lang alleen naar ons eigen rendement gekeken, ook vanwege de salderingsregeling. Dat werkt niet meer, want het elektriciteitsnet loopt vast en raakt verder uit balans. De maatschappelijke kosten stijgen daardoor enorm. We moeten dus meer vanuit de nutsvoorziening gaan kijken.”
Waar de opslag en onderlinge uitwisseling van energie in 2021 vooral een ‘aantrekkelijk idee’ leek, is het inmiddels ‘een keiharde noodzaak’. Roelof: “Ondernemers worden nu direct geraakt omdat ze geen aansluiting meer krijgen en ook voor kleinverbruikers gaan nu wachtlijsten ontstaan. Lange tijd kwamen energiehubs op bedrijventerreinen niet van de grond en ik realiseer me dat samenwerken lastig is, maar dit is hét moment om toch samen de schouders eronder te zetten.”
Conclusie: twee hubs, één doel: bijdragen aan de energietransitie
De energietransitie draait om het verminderen van CO2-uitstoot en het omschakelen naar duurzame, schone energiebronnen. De opwek, opslag en omzetting of distributie van duurzame energie komen in onze regio samen in twee soorten energiehubs, die beide een belangrijke rol spelen in de energietransitie: Grootschalige energiehubs waar we de opwek van elektriciteit met wind- en zonne-energie combineren, eventueel aangevuld met opslag en omzetting (conversie) van energie. Dit zijn de hubs of energiehubs uit de REKS 1.0, ontworpen om een stabiele, grootschalige energievoorziening te garanderen.
Kleine, slimme energiehubs op (meestal) bedrijventerrein, waar bedrijven vraag en aanbod van energie en de uitwisseling daarvan sturen. Dat zijn vaak ‘off grid’ initiatieven, waarmee het elektriciteitsnet minder wordt belast. Dit noemen we ook wel smart energy hubs of energiehubs bedrijventerreinen.
Kijk voor meer informatie over de Regionale Energie- en Klimaatstrategie op regio-hartvanbrabant.nl/REKS.
