int(14409)
Er kan nog wel eens een verschil zitten tussen wat het Rijk vraagt van gemeenten en de mogelijkheden bij die gemeenten om het dagelijkse leven van haar inwoners te verbeteren. Dan is het goed om een stemgeluid in Den Haag te hebben. Een stem die luid genoeg is én die de juiste mensen bereikt. Als lobbyist in het sociaal domein levert Beate van der Ploeg hier een bijdrage aan.
“Eén gemeente is niets. Regio Hart van Brabant is iets. De VNG, die alle gemeenten vertegenwoordigt, is massa.” Tijdens de radenavond op 6 november gaf Beate van der Ploeg een inkijkje in haar werk als lobbyist in het sociaal domein. In lijn met de kernagenda gaat die lobby over drie grote opgaven: bestaanszekerheid, gezondheid en kansengelijkheid. Daarnaast staan financiën en gelijkwaardige bestuurlijke verhoudingen centraal in de lobby. Deze inhoud zette Beate uiteen langs het nieuwe regeerakkoord en de miljoenennota. Wat is er gelukt en welke uitdagingen liggen er voor ons? Er volgde die radenavond een mooi gesprek met raadsleden van onze samenwerkende gemeenten. Maar het doet ook de vraag rijzen hoe die lobby in zijn werk gaat. Wie ‘kiest’ er op welke onderwerpen je investeert? Wat heeft Beate nodig om haar werk goed te kunnen doen?
Hoe kies je onderwerpen waar je lobby op pleegt?
Beate van der Ploeg: “De keuze van onderwerpen waar we lobbyactiviteiten voor uitvoeren, is altijd een bestuurlijke keuze. Daarbij spelen een paar afwegingen een rol: is er een opening, hebben we al mensen in stelling, en wat vinden we belangrijk? Alleen als we iets belangrijk vinden, gaan we er op lopen. Waar geloven wij in? Welke pilots of proeftuinen zijn belangrijk voor ons? In welke financiën raken we verstrikt als we daar niets mee doen?”
Een voorbeeld van goede positionering van mensen, is dat onze Tilburgse wethouder Marcelle Hendrickx bestuurlijk opdrachtgever is namens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) voor het programma Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming. Hiervoor hebben we proeftuinen in Waalwijk en Tilburg die we belangrijk vinden, waar we in geloven. Over die proeftuinen zei Hendrickx eerder: “De resultaten van het eerste jaar proeftuin zijn eigenlijk zo goed dat je niet meer met goed fatsoen terug kunt naar de oude manier van werken.” Maar als we geen nieuwe transitiemiddelen uit het Rijk krijgen, stoppen de proeftuinen in 2026.
Beate: “Dit programma is opgesteld om de jeugdbescherming te vereenvoudigen en beter te organiseren, zodat kinderen sneller en betere hulp krijgen. Dit doen we in gezamenlijkheid met het Rijk. Als bestuurlijk opdrachtgever namens de gemeenten zit Marcelle Hendrickx om tafel met staatssecretaris voor onder andere Rechtsbescherming Teun Struycken en staatssecretaris van onder andere Jeugdhulp Vincent Karremans. Als lobbyist ga ik op zoek naar nog andere openingen om de boodschap over het succes van de proeftuinen kracht bij te zetten.” In dit geval hebben we dus al mensen in stelling op een onderwerp dat we belangrijk vinden. Dit is dus een onderwerp waar we volle lobby voor inzetten.
Een tweede voorbeeld van goede positionering is dat vanuit gemeente Hilvarenbeek het raadslid Rian van de Schoot in de VNG-commissie Zorg, Jeugd en Onderwijs (ZJO) zit. “Wij informeren haar over annotaties die we maken. Als raadslid heeft zij geen ambtelijk apparaat dat haar bedient. We wisselen dus onderling informatie uit. Op die manier is er veel openheid in onze regio en versterken we elkaar in de boodschap die we uitdragen. Het doel hiervan is vooral om binnen de commissie ZJO een goede discussie op gang te krijgen. En raadslid Van de Schoot brengt daarbij dan weer input uit het Hilvarenbeekse mee.”
Samenspel over twee sporen
“Lobby is vooral een samenspel dat over meerdere sporen gaat. Het is het mooist als je aan de voorkant input mag leveren bij ministeries voor een beleidsvoorstel of een kamerbrief. Zo brengen we bij de ministeries de dagelijkse praktijk van gemeenten in. En het levert voor een staatssecretaris comfort op als hij of zij weet wat er speelt bij inwoners, omdat Kamervragen hier vaak op gericht zijn. En als wij vanuit Hart van Brabant die dagelijkse praktijk kunnen inbrengen, draagt dat direct bij aan de lobby voor onze belangen.” In deze gevallen brengt Beate haar inhoudelijk collega’s in stelling, bijvoorbeeld in klankbordgroepen en aan rondetafelgesprekken. “Naast het eerste spoor inbreng bij ministeries, zetten we in op lobby naar de Twee Kamer. Want op het moment dat het beleidsvoorstel of de Kamerbrief voorligt, is het gesprek aan de leden van de Tweede Kamer. Dan proberen we hen goed geïnformeerd te hebben over de effecten voor onze inwoners.”
Het doel van lobby-inzet is dus bijna altijd om ofwel goede initiatieven structureel te maken, ofwel om een andere weg in te slaan.
Doel lobby
“Het doel van lobby-inzet is dus bijna altijd om ofwel goede initiatieven structureel te maken, ofwel om een andere weg in te slaan. Een voorbeeld van dat tweede is onze inzet voor de startfoto van de Hervormingsagenda Jeugd.” De Hervormingsagenda Jeugd bevat een groot pakket afspraken om de jeugdzorg te verbeteren en financieel houdbaar te krijgen. De startfoto moest per regio de actuele stand van zaken aangaande jeugdhulp in kaart brengen, om inzicht te krijgen in onder meer ondersteuningsbehoeften, knelpunten en best practices. Die startfoto moest er snel komen onder druk van het ministerie. Zo snel, dat er niet voldoende tijd was om het goed uit te voeren, laat staan om de bestuurders goed mee te nemen in het traject. “We hebben toen direct lobby ingezet, met als boodschap dat we als samenwerkende gemeenten hier reëel de tijd voor moeten krijgen, omdat er veel van de startfoto afhangt om de voortgang te zien. Het is ons gelukt om de termijn op te rekken zodat we het eerste kwartaal van 2024 konden gebruiken voor de startfoto. Zo praktisch kan het zijn. En de vruchten van onze inzet vanuit Hart van Brabant, waren voor alle regio’s in het land.”
Unieke positie in Nederland
Dat het Beate en haar collega’s gelukt is om vanuit Midden-Brabant in Den Haag de termijn voor de startfoto op te rekken, is bijzonder. Dat komt door haar unieke positie. “Voor zover ik weet is er geen andere gemeente in Nederland met een lobbyist speciaal voor het sociaal domein. Ken je er een? Ik kom er graag mee in contact om ervaringen uit te wisselen! Vaak zijn er strategen die lobby als taak bij hun werkzaamheden hebben. Het is uniek dat gemeente Tilburg hier iemand voor heeft vrijgemaakt. Echt iets om trots op te zijn. En het maakt dat we veel power hebben. De Tweede Kamerleden, het ministerie, de VNG, het stedennetwerk G40; vaak weten ze ons in Tilburg te vinden als er gelobbyd moet worden in het sociaal domein. Een partij als de VNG kan namelijk niet zonder ons verhaal, zonder onze voorbeelden. Andere grote steden en regio’s hebben wel concernbrede lobbyisten in dienst. De portefeuille is breed en gaat meestal niet over het sociale domein.”
We hebben gewoon een super goed samenwerkende regio. Dat moeten we echt koesteren! Want je kunt het je in deze tijd gewoon niet meer veroorloven individueel op te trekken richting het Rijk.
En omdat we in Hart van Brabant als een van de enige regio’s een lobbyist in het sociaal domein hebben, weten ze in Den Haag Beate ook goed te vinden, wanneer politici of ambtenaren op zoek zijn naar praktijkvoorbeelden: “Het sociaal domein is ingewikkeld, lastig te vatten. Daarin is ook in Den Haag een grote behoefte aan informatie en dus een mogelijkheid voor ons om onze boodschap voor het voetlicht te brengen. We hebben dan ook een goed imago in Den Haag. Als er landelijk initiatieven zijn en Tilburg of Hart van Brabant staat niet op het lijstje voor een proeftuin, dan krijg ik de vraag of het wel klopt. Dat komt doordat we als regio vooruitstrevend zijn, nieuwe initiatieven ontwikkelen en een stap naar voren durven nemen. Kijk je bijvoorbeeld naar bestaanszekerheid, dan durven we te zoeken naar ruimte in de wetgeving. En dat kan, doordat we colleges hebben die hierachter staan. Kijk naar Maatpact: negen gemeenten hadden toen het lef om budgetten voor € 10 miljoen bij elkaar te leggen om innovatieve ideeën mogelijk te maken. Fantastisch! We hebben gewoon een super goed samenwerkende regio. Dat moeten we echt koesteren! Want je kunt het je in deze tijd gewoon niet meer veroorloven individueel op te trekken richting het Rijk. De opgaves zijn te groot. Je hebt elkaar hard nodig.”
Denk niet dat je vanuit één gemeente iets voorstelt landelijk. Ook een grotere gemeente als Tilburg niet. Je kunt niet meer zonder elkaar. Het gaat er immers altijd om wat dit voor heel Nederland oplevert.
Regionaal is lokaal
Beate van der Ploeg is een Tilburgse lobbyist, die werkt voor de regio. “De belangen van de kleinere gemeenten zijn eigenlijk niet anders dan van de grotere gemeenten. Eerder nog, vanuit de kleinere gemeenten kan nuance aan de lobbyboodschappen worden toegevoegd. De gevolgen van het ravijnjaar voor Tilburg zijn erg, maar voor een kleinere gemeente als Loon op Zand kan het helemaal erg zijn. Voorbeelden uit zo’n gemeente versterken de boodschap.” Omgekeerd gaat het ook over het continueren van mooie initiatieven. Beate: “Community Care in Dongen is echt een fantastisch initiatief op het gebied van vergrijzing. Het is dan ook overgenomen in Tilburg. Dit soort voorbeelden deel ik graag in Den Haag. Geloof je in een initiatief en wordt het omarmd door de regio, laat het me dan weten. Soms past het perfect bij een landelijke ontwikkeling en kan ik het goed gebruiken.”
Wil jij een initiatief delen met Beate? Laat het je beleidsmedewerker inbrengen bij een van de regionale overleggen sociaal domein of jeugdhulp. Dan ligt er ook een goede regionale afweging achter in wat we samen belangrijk vinden en in de etalage willen zetten.
De keuze op welke onderwerpen lobby wordt gepleegd, is dus bestuurlijk. De voorbereiding op het gesprek hierover is ambtelijk. Beate heeft daarvoor contact met veel collega’s uit het sociaal domein: op het gebied van gezondheidsbeleid of het integraal zorgakkoord, de inkoop in het sociaal domein, aanpak zorgfraude, jeugdhulp en een toereikend budget. “We werken op deze dossiers al volledig regionaal. Niet meer lokaal. Op als deze onderwerpen draagt de lobby dus bij aan de belangen van alle samenwerkende gemeenten in Hart van Brabant. Mijn oproep ik dan ook om een blok te blijven vormen als Hart van Brabant. Dat is mijn hartenkreet. Denk niet dat je vanuit één gemeente iets voorstelt landelijk. Ook een grotere gemeente als Tilburg niet. Je kunt niet meer zonder elkaar. Het gaat er immers altijd om wat dit voor heel Nederland oplevert.”
Hulp is welkom
Als Tilburg en samenwerkende gemeenten in Regio Hart van Brabant hebben we dus een goede naam in Den Haag. We zijn een van de weinige gemeenten met een lobbyist speciaal voor het sociaal domein. We hebben bestuurders op mooie posities. Wat heeft Beate van der Ploeg dan nog meer nodig om haar werk goed te kunnen doen? “Ik wil het heel graag weten als er in een van onze gemeenten Eerste of Tweede Kamerleden, staatssecretarissen, ministers of andere prominenten op bezoek komen. Dan kunnen we onze boodschap telkens weer meegeven. Als we iedere keer hetzelfde uitdragen, komt dat beter aan.”
Beate vervolgt: “Ook zou ik het graag weten als er via de politieke lijnen contacten zijn met leden van de Tweede Kamer. Want dan kunnen we de posities die iedereen inneemt, meer verstevigen. Heb je als raadslid bijvoorbeeld goede contacten met een partijgenoot die landelijk in de commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport zit, laat het me dan weten. Naast dat boodschappen elkaar kunnen versterken, is het voor mij interessant om te weten wat er leeft binnen een partij en waar leden op aanslaan. Dat kunnen we gebruiken in onze kernboodschappen.” Het contact waar Beate van der Ploeg naar op zoek is, moet wel verder gaan dan elkaar eens per jaar spreken bij een ledenvergadering.
Het is keihard werken, boven op het nieuws zitten, van lange adem en altijd aanstaan.
En word je bij het lezen van dit interview nou helemaal enthousiast over het werk van Beate en het speelveld waarin zij actief is? Ze heeft een vacature openstaan voor een lobbyist Sociaal. Die staat nog niet online, maar neem gerust direct contact met haar op. Let wel op, geeft ze aan: “Het lijkt soms koffiedrinken en freewheelen, maar dat is echt niet zo. Het is keihard werken, boven op het nieuws zitten, van lange adem en altijd aanstaan. Aan ieder ‘kopje koffie’ gaat enorm veel werk vooraf. Waar komt iemand vandaan? Wat is iemands achtergrond? Wat heeft hij/zij ooit over Tilburg en de regio gezegd?” En het werk is vervolgens lastig te verantwoorden. “Dit werk is juist informeel, in gesprekken, niet op papier. Soms gaat het ook zo snel dat je vergeet mijlpalen op te schrijven. Maar het is wel fantastisch als dan in een werkbezoek zoals op 4 oktober veel samenkomt.”
Meer weten?
Op www.regio-hartvanbrabant.nl/lobby vind je algemene informatie over dit onderwerp. Periodiek schrijft Beate een bulletin met landelijke ontwikkelingen binnen het sociaal domein, die gerelateerd zijn aan onze lobbyagenda. Wil je dit bulletin ook in je mailbox ontvangen, meld je dan aan via angeline.kuchler@tilburg.nl. En kun je Beate op enige manier helpen, zoals hierboven beschreven, ga dan naar je beleidsadviseur in het sociaal domein, of neem contact op met Beate via beate.van.der.ploeg@tilburg.nl.
