int(6148)
Interview met Cees Zwaal, voorzitter regionale adviescommissie Hart van Brabant
“Iedere keer ga ik met een goed gevoel naar huis. Ieder overleg, iedere radenavond zie ik dat we stappen maken en denk ik ‘yes’. De ene keer een grote stap, dan een kleine, maar telkens wat vooruit. Natuurlijk zijn er uitdagingen en hobbels op de weg. Als voorzitter trek je dan ook de verantwoordelijkheid naar je toe. Maar die momenten overheersen niet – juist het gevoel aan het bouwen te zijn. We leren iedere keer.”
Cees Zwaal, werkzaam bij defensie, raadslid in Dongen. Goedlachs, kritisch, constructief. En sinds de zomer van 2022 voorzitter van de regionale adviescommissie (RAC) van Regio Hart van Brabant. Wat doet die commissie nu precies? Wie zitten daarin? Wat voor rol heeft Cees als voorzitter en waar wil hij samen met zijn commissieleden naartoe?
Wat doet die regionale adviescommissie?
“In de RAC zitten raadsleden van iedere Hart van Brabantgemeente. De commissie geeft advies aan het algemeen en dagelijks bestuur van Regio Hart van Brabant. En ook aan de ambtelijke ondersteuners van het AB en DB, het regiobureau. Het doel van deze advisering is dat raadsleden vroegtijdig hun college vragen kunnen stellen in hun kaderstellende en controlerende rol. Niet alleen in de gemeentelijke context, maar ook in de regionale context moeten raadsleden de juiste informatie hebben om hun rol goed uit te kunnen voeren.
Zeker voor kleinere gemeenten is de regio soms ‘ver van mijn bed’. Zelf kom ik uit een kleinere gemeente; voorheen kregen we informatie vaak te laat binnen om nog goede kaders te stellen, of om het goede gesprek lokaal te voeren over ontwikkelingen die regionaal spelen. Ik ga nu eerder naar mijn eigen wethouder met vragen. Hoe zit dit nou? Is dit waardevol voor een regionale radenavond? Dat geeft het gesprek meer body, ik krijg lokaal meer grip.”
Ik ga nu eerder naar mijn eigen wethouder met vragen. Hoe zit dit nou? Is dit waardevol voor een regionale radenavond?
Wat houdt zo’n advies aan het algemeen bestuur in?
In het algemeen bestuur (AB) van Regio Hart van Brabant zit een burgemeester van iedere gemeente. De raadsleden van de RAC hebben dus een adviserende rol aan dat bestuur. Wat houdt dat in?
“Het gaat dan om advies aan het AB over hoe raadsleden het best betrokken kunnen worden bij de regionale samenwerking. Dit vanuit het concept van verlengd lokaal bestuur: het gesprek over regionale aangelegenheden vindt lokaal plaats tussen raad en college. We hebben geen inhoudelijke adviesrol; we nemen geen besluiten en behandelen geen politieke standpunten. Het gaat om adviezen over de betrokkenheid tussen raden lokaal en samenwerking regionaal.
Een goed voorbeeld is dat we tegenwoordig in de regionale adviescommissie de opzet en evaluatie van radenavonden bespreken en daarover adviseren aan het algemeen bestuur. En het algemeen bestuur neemt onze adviezen serieus. Dat zag je bijvoorbeeld bij de radenavond in februari. Het advies vanuit onze commissie was om een avond over positieve gezondheid te organiseren. Dit onderwerp is echter niet breed opgenomen in de kernagenda en valt daarmee buiten de regionale scope. Toch heeft het algemeen bestuur over dit onderwerp een radenavond georganiseerd, omdat het onze wens als raadsleden was. En dat pakte ook goed uit!”
Hoe is jullie samenwerking met het algemeen bestuur?
“Wij voelen ons als regionale adviescommissie serieus genomen door het algemeen bestuur. Op de adviezen die we geven, krijgen we goed onderbouwde reacties terug. Die worden niet zomaar naast zich neergelegd.
Willen we dit goed laten werken, de rol van de regionale adviescommissie en de betrokkenheid van de raden, dan moéten we elkaar serieus nemen: RAC en algemeen bestuur. Het is een must dat het dagelijks bestuur periodiek aansluit (drie leden van het algemeen bestuur vormen samen het dagelijks bestuur en zijn eerste aanspreekpunt voor de RAC, red.). Het is aan hen om ons advies te ontvangen. Omgekeerd moet hun feedback bij ons weer binnenkomen. Daarom hebben we ook met elkaar afgesproken eens per jaar onze samenwerking te evalueren.”
Op de adviezen die we geven, krijgen we goed onderbouwde reacties terug. Die worden niet zomaar naast zich neergelegd.
Wat is het verschil met de klankbordgroep raden, de voorlopen van de RAC?
“De RAC bestaat formeel sinds de zomer van 2022. Na de gemeenteraadsverkiezingen, het vormen van de colleges en de definitieve samenstelling van de raden, zijn per gemeenteraad één lid voor de RAC voorgedragen en één plaatsvervangend lid. We hebben er daarbij naar gestreefd om per raad een vertegenwoordiger van de coalitie en een vertegenwoordiger oppositie in onze commissie te krijgen.
De RAC is dus nieuw. Het komt voort uit het governanceonderzoek dat het AB vorige bestuursperiode heeft laten uitvoeren. Een van de adviezen ging over een betere verbinding met de lokale raden: de inrichting van een adviescommissie met raadsleden. Voor het bestaan van deze RAC was er wel een klankbordgroep raden. Deze klankbordgroep had geen formele status – door vrijblijvendheid konden adviezen apart gelegd worden, zonder onderbouwing in reactie daarop. Het grote verschil nu is dat de regionale adviescommissie is vastgelegd in de gemeenschappelijke regeling. De status ervan is legitiem. De leden van de RAC worden formeel gekozen door hun eigen raad. Al die dingen bij elkaar maken dat er meer gewicht aan onze adviezen hangt en wij voelen ons serieus genomen, zowel door het algemeen bestuur, als door onze eigen raad.”
Wat kan een raadslid doen, dat in contact wil komen met de RAC?
“Als raadslid ga je in eerste instantie naar je eigen lid in de RAC, of diens plaatsvervanger. Als het goed is, weten raadsleden wie ze moeten hebben, want ze hebben zelf gekozen wie ze uit hun eigen raad afvaardigen. Als nou door omstandigheden je eigen RAC-lid niet bereikbaar is, neem dan gerust contact op met een van de anderen. Je vindt een overzicht van de leden op de website van Regio Hart van Brabant: www.regio-hartvanbrabant.nl/wie-is-wie/regionale-adviescommisie.
Onze vergaderingen zijn openbaar. Je mag gewoon langskomen en als toehoorder aanwezig zijn. Een overzicht van onze overlegdata en -locatie vind je ook op de website van Regio Hart van Brabant, onder ‘Agenda’.”
En hoe kunnen raadsleden op de hoogte blijven van ontwikkelingen bij de RAC?
“Ook hiervoor kun je je eigen raadslid in de RAC aanspreken. Daarnaast vind je de vergaderstukken op www.regio-hartvanbrabant.nl/vergaderstukken/?_vergaderstukken=regionale-adviescommissie. Formele berichtgeving vanuit de regionale samenwerking – en dat kan dus over de RAC gaan – wordt altijd via de griffies uitgezet, zodat alle raadsleden gelijktijdig dezelfde informatie ontvangen. Als er andere bijzondere ontwikkelingen zijn rondom onze commissie, zullen we dat bovendien delen via de nieuwsbrief van Regio Hart van Brabant.”
Deze nieuwsbrief wordt via de griffies verspreid naar alle raadsleden. Wil je hem direct in je mailbox ontvangen, dan kun je je aanmelden op de website via www.regio-hartvanbrabant.nl/nieuwsbrief.
Dan nog even over jouw rol: hoe ben jij voorzitter van de RAC geworden?
“In principe ben je voor de gehele bestuursperiode gekozen tot lid van de regionale adviescommissie. Continuïteit helpt om het goede gesprek aan onze tafel te voeren. Vanuit onze eigen gelederen kiezen we een voorzitter. Die rol is voor twee jaar.
Ik heb mezelf afgelopen zomer verkiesbaar gesteld tot voorzitter. Ik denk dat een van de redenen waarom ik deze rol mag invullen, is omdat ik ook bekend met het governancetraject waar de RAC uit voort is gekomen, en met de klankbordgroep raden, de voorloper van de RAC. Weten waar je vandaan komt, helpt dan keuzes te maken voor waar je naartoe wilt.”
Wat wil je bereiken met de regionale adviescommissie?
“Uiteindelijk is het doel om raadsleden beter in positie te brengen. Wanneer doen we het goed voor raadsleden? Dat geeft ons een scharnierfunctie van de raden naar het algemeen bestuur. Beide kanten moeten we periodiek evalueren.
Wat dat in praktijk betekent? In de periode tot december zijn we bezig geweest met de basis: we hebben een reglement van orde vastgesteld en een goede vergaderstructuur opgesteld met bijbehorende verslaglegging.
Ik streef twee hoofddoelen na:
- Dat we adviezen geven die serieus worden genomen.
- Dat raadsleden aan hun eigen portefeuillehouder vragen gaan stellen over onderwerpen die regionaal spelen. Om raadsleden in hun kracht te zetten in hun controlerende taak.
Nu kan ik alleen voor gemeente Dongen spreken, maar ik vind het nu al opvallen dat na laatste paar regionale radenavonden er lokaal in raad van Dongen vragen over dat onderwerp volgden. En dan gaat het goed. Politiek is namelijk lokaal. De regionale radenavonden zijn er voor informatie-uitwisseling en voor de aanwezige raadsleden om te leren van andere gemeenten.
Een belangrijk ander punt waar ik op inzet is de communicatie met raadsleden. Ik ga voor ‘just in time, just in place’. Hoe zijn we beter in staat om de juiste informatie lokaal te krijgen?
En we proberen samen verder vooruit te kijken dan we eerder met de klankbordgroep deden. De onderwerpen voor radenavonden hoeven nog niet helemaal vast te staan, maar de data ervan kunnen we verder vooruitplannen. Dan voorkomen we dubbele agenda’s en kunnen raadsleden een betere afweging maken of ze wel of niet naar een radenavond komen.
Zo zijn er nog meer onderwerpen die onze aandacht hebben, maar een die ik nog wil benoemen is dat we ruim op tijd mee willen gaan kijken naar hoe we straks na de verkiezingen nieuwe raadsleden soepel kunnen inwerken. Daarbij moeten we oog houden voor de valkuil dat de raad nog aangevuld kan worden na de samenstelling van colleges. Deze nieuwe raadsleden staan vaak bij aanvang al met 1-0 achter.”
Ik ga voor ‘just in time, just in place’. Hoe zijn we beter in staat om de juiste informatie lokaal te krijgen?
Tot slot: wat wil je nog kwijt?
“Dat ik trots ben op wat we al gedaan hebben, met z’n allen – raadsleden, griffiemedewerkers en het regiobureau. Andere regio’s kijken stiekem mee hoe we dat hier regelen met het RAC.”
Toevoeging door de redactie:
Wet gemeenschappelijke regelingen 2022 zet ook in op vorming regionale adviescommissies
Met de vorming van een klankborgroep raden (later de regionale adviescommissie) liep Regio Hart van Brabant vooruit op de wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen 2022 (Wgr ’22). Die wetswijziging is namelijk vooral ingestoken op het vergroten van mogelijkheden voor raadsleden om goed betrokken te zijn bij gemeenschappelijke regelingen. Een van de belangrijke wijzigingen is dat de Wgr de mogelijkheid biedt op de instelling van een regionale adviescommissie.
Andere gevolgen voor onze eigen gemeenschappelijke regeling (GR) worden komende zomer behandeld door het algemeen bestuur, waarna de wijzigingsvoorstellen aan de colleges en raden van de samenwerkende gemeenten zal worden voorgelegd voor zienswijzen.
