Inkoop jeugdhulp en ondersteuning

Om de verantwoordelijkheid voor jeugdhulp waar te kunnen maken, hebben gemeenten hulp van en ondersteuning door specialistische organisaties nodig. De manier waarop we deze hulp inkopen is in 2023 gekoppeld aan de ambities om het sociaal domein in de regio Hart van Brabant te transformeren. Daarbij is het doel om inwoners passende zorg en ondersteuning te bieden en deze toegankelijk en beschikbaar te maken voor wie die zorg nodig heeft. Blijvend betaalbaar voor de gemeenten en daarmee de maatschappij. De gemeenten streven naar een integraal samenhangend zorgaanbod, waarin mensen geen last ondervinden van verschillende loketten of schotten in de regelgeving. Een aanbod ook dat aansluit op de inzet van het sociaal netwerk en voorzieningen in de dagelijkse omgeving van inwoners. Daarnaast helpt deze ondersteuning problemen te voorkomen door aandacht voor preventie.

De transformatie is gebaseerd op het werken aan drie belangrijke thema’s:
bestaanszekerheid, kansengelijkheid en gezondheid. Jeugdhulp is met alle thema’s nadrukkelijk verbonden.

Uitgangspunten jeugdhulp

“Elk kind heeft recht om gezond, veilig en prettig op te groeien. Om zijn of haar mogelijkheden te onderzoeken, te dromen, talenten te ontwikkelen en het beste in zichzelf naar boven te halen.”

Er zijn een aantal grote landelijke ontwikkelingen op het gebied van jeugdhulp. De landelijke cijfers liegen er niet om; 1 op de 7 jongeren ontvangt een vorm van jeugdhulp. In de regio Hart van Brabant is dit momenteel ongeveer 1 op 10 (dit cijfer wordt landelijk niet altijd op exact dezelfde wijze bepaald). Dit is een maatschappelijk probleem. Daarom wordt er landelijk, geïnitieerd door Rijk, gemeenten, zorgaanbieders, professionals en clientvertegenwoordigers, ingezet op een aantal verbeteringen waarvan de belangrijkste veranderingen lopen via de Hervormingsagenda Jeugd, het Integraal Zorgakkoord en het Toekomstscenario Kind en Gezinsbescherming.

Al deze plannen hebben één ding met elkaar gemeen: het moet écht anders. Een kind groeit op in de driehoek van gezin, school/opvang en straat (en online). Hoe sterker en inclusiever deze basis is, hoe beter en preventiever vragen en problemen die bij opgroeien horen in het gewone leven kunnen worden opgepakt. De Hervormingsagenda Jeugd zet daarom in op het versimpelen van het systeem en het voorliggender en laagdrempeliger inrichten van hulp en ondersteuning door de inrichting van stevige lokale teams en het versterken van de basis. Gemeenten, onderwijs en zorgpartners staan hiervoor samen aan de lat.

2023: stap naar nieuwe manier van werken

Voor 2023 waren in onze regio meer dan 130 jeugdhulpaanbieders gecontracteerd. Dat maakte het zorgveld onoverzichtelijk en het inzetten en aanjagen van de gewenste transformatie ingewikkeld. Dit was één van de redenen waarom Regio Hart van Brabant in 2023 nieuwe inkoopafspraken heeft gemaakt. Hierbij is de inkoop voor zowel Jeugd, Wmo als de ontwikkelingsgerichte arbeidsmatige dagbesteding (OAD) in samenhang vormgegeven en uitgevoerd. We hebben hiervoor dezelfde uitgangspunten gehanteerd, om de verbinding tussen de verschillende delen van het sociaal domein te accentueren.

De nieuwe inkoop gaat uit van samenwerking en innovatie door alle betrokken partijen: gemeenten, zorgaanbieders, verwijzers (gemeentelijke toegangen, gecertificeerde instellingen en (huis)artsen). Op 1 januari 2023 zijn de nieuwe contracten ingegaan. Voor jeugdhulp is de inkoop weggezet in vijf segmenten:

Segment 1: hoog specialistische jeugdhulp (door zorgcombinatie Crossroads);
Segment 2: wonen (5 aanbieders);
Segment 3: dagbegeleiding & respijtzorg (10 aanbieders dagbegeleiding en 8 aanbieders respijtzorg);
Segment 4: veelvoorkomende hulp (35 aanbieders);
Segment 5: crisishulp (door zorgcombinatie Crossroads).

De segmentering is hierbij een tijdelijk instrument. De nieuwe afspraken met zorgaanbieders zijn een eerste stap in de realisering van onze toekomstvisie, waarin we streven dat in onze gemeenten gewerkt wordt met toegankelijke teams die de meeste vragen van inwoners samen met deze inwoners oppakken. Op dit moment wordt de huidige veel voorkomende jeugdhulp (segment 3 en 4) regionaal ingekocht. We willen er naartoe om deze hulp zoveel mogelijk aan te bieden in de vorm van algemene en collectieve voorzieningen.

Aanvullend op de stevige lokale teams zijn er voor specialistische hulp vaste partners. Met deze partners werken we op basis van partnerschap met een vast budget. Het vormgeven aan deze visie noemen we de transformatie jeugdhulp. Deze is in lijn met de grote (landelijke) veranderingen vanuit de Hervormingsagenda Jeugd, het Integraal Zorgakkoord en het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming.

Hoog specialistische jeugdhulp door zorgcombinatie Crossroads

Binnen de hoog specialistische jeugdhulp (segment 1) en crisishulp (segment 5) werken we ‘taakgericht’. Dit is in lijn met de door raden meegegeven uitgangspunten om te komen tot (meer) gesloten financiering. Dit betekent dat we de gecontracteerde aanbieders een opdracht met mandaat en verantwoordelijkheid meegeven; organiseren, transformeren en sturen op de hoog specialistische jeugdhulp. Dit alles binnen een vooraf afgesproken budget.

De afspraken met zorgcombinatie Crossroads zijn gemaakt voor een periode van vier jaar met de mogelijkheid om de afspraken te verlengen. We hebben gekozen voor een langere contractperiode, omdat we samen met Crossroads op een meer strategische samenwerking willen inzetten. Een transformatie is niet binnen een jaar gereed, daar is een langere periode voor nodig. De focus van de opgave bij de hoog specialistische jeugdhulp ligt op twee grote bewegingen:

Beweging naar nul. De beweging ambieert: geen uithuisplaatsingen van jeugdigen, geen plaatsingen in de gesloten jeugdzorg, geen jeugdigen/gezinnen die geen of niet de juiste behandeling krijgen doordat de noodzakelijke hulp (nog) niet beschikbaar is (geen wachtlijsten), geen suïcide en suïcidepogingen, geen separaties van jeugdigen tijdens de behandelingen, geen behandeling van jeugdigen buiten de regio.
De Jeugdhulp zo passend, nabij, zo thuis en ‘normaal’ mogelijk. Hierbij willen we borgen dat er geen jeugdige tussen wal en schip valt, dat er duurzame en integrale jeugdhulp is, en versterking van het netwerk rondom de jeugdige (en zijn/haar gezin), Op deze manier bereiken we binnen het budgettaire kader het maximale resultaat voor iedere jeugdige en gezin.

2024: start gezamenlijke taskforce en analyse

In 2024 signaleert Crossroads dat het aantal jeugdigen in segment 1 blijft stijgen. Dit was al in 2023 gesignaleerd, maar nu ontstaan er bij Crossroads knelpunten t.a.v. capaciteit, kwaliteit en budget. Ook de verwijzers geven aan dat zij wachttijden en wachtlijsten zien optreden. Dit is niet wat we met de nieuwe aanpak voor ogen hadden. Daarom is een werkgroep aan de slag gegaan om de oorzaken te achterhalen en interventies te bepalen. De werkgroep is in mei 2024 gestart, om voor de zomerperiode een eerste beeld te kunnen ophalen. De analyse bleek complexer dan verwacht. Om deze reden is in juli 2024, ook op bestuurlijk niveau, afgesproken te starten met een gezamenlijke taskforce. De taskforce bestaat uit medewerkers van de Regio Hart van Brabanten Crossroads. Dit past bij het uitgangspunt om als partners samen te werken aan de gewenste transformatie.

In de zomer van 2024 heeft de taskforce op basis van data bij Crossroads en de Regio Hart van Brabant een analyse uitgevoerd. Op basis van deze analyse zijn conclusies getrokken en een aantal korte termijn interventies bepaald. Uitgangspunten daarbij zijn het optimaliseren van de hulpverlening op korte termijn en het vormgeven van de transformatie op iets langere termijn. De korte termijn interventies hebben zowel betrekking op Crossroads als op de samenwerking tussen Crossroads, verwijzers – met daarbij specifiek aandacht voor de lokale teams/wijkteams – en andere partners.

Taskforce op vier lijnen

De taskforce wordt in ieder geval tot 1 januari 2026 gecontinueerd. Dit om de verandering die nodig is, te versnellen. Op basis van vier lijnen werkt de taskforce samen verder om de hulpverlening te verbeteren en de transformatie-afspraken te realiseren. De vier lijnen zijn:

Monitoring, financiën en korte termijn interventies: hierin stuurt de taskforce op de afgesproken korte termijn interventies aan de hand van afgesproken prestatie-indicatoren. Binnen deze lijn ontwikkelen we ook de indicatoren verder, volgen we de financiële ontwikkelingen en werken we aan een ‘objectief’ budgetmodel.
Cliënt en Transformatie: hierin werkt de taskforce de afgesproken transformatiebewegingen samen verder uit met daarbij aandacht voor ieders rol. Daarbij streven we naar invulling van de beide gewenste bewegingen: beweging naar nul en de jeugdhulp zo passend, nabij, zo thuis en ‘normaal’ mogelijk. Hierbij ook nadrukkelijk aandacht voor de samenwerking met (de ontwikkelingen bij) onderwijs en medisch domein.
Governance: aanscherping van de samenwerkingsafspraken binnen Crossroads en tussen Crossroads en Regio Hart van Brabant.
Communicatie: zorgdragen voor afgestemde communicatie intern en naar externe partijen.

Crossroads heeft intern ook een Plan van Aanpak opgesteld. In dit plan geeft Crossroads aan hoe zij intern de geconstateerde knelpunten aan gaat pakken. Dit doen zij langs de drie lijnen ‘Governance en organisatie, ‘Financiering en kostenbeheersing’ en ‘Verdere ontwikkeling van integrale behandeling’.
De taskforce gaat in 2025 verder met dit plan, met daarbij aandacht voor ieders taak en verantwoordelijkheid. In dit proces informeren we de omgeving over de ontwikkelingen.